Het najaar is in de natuur vanouds de tijd om te oogsten.
De veldvruchten worden, als zaaigoed en als eten, opgeslagen als voorbereiding op het voorjaar en om de winter door te komen. Het begin van een volgende cyclus.
De dieren hebben zich voortgeplant; niet alleen het vee maar ook het wild.
Het oogsten van wild dient om het aantal verloop van de diverse soorten te reguleren en hoort bij het buitenleven. Het gebeurt middels een streng gereglementeerde vorm van het bemachtigen er van. Dit wordt jacht genoemd.
De jacht in Nederland is vastgelegd in de wet t.w. de Jachtwet.
Hierin wordt nauwkeurig vastgelegd en voorgeschreven hoe de jacht in algemene zin en ook veel in detail dient te verlopen (wat mag en wat moet).
De jacht kan op diverse manieren plaatsvinden, waarbij ik me hier wil bepalen tot de gezamelijke jacht te voet, drijfjacht geheten.
De drijfjacht is een georganiseerde vorm van jagen die al eeuwen bestaat.
Onder andere Antonio Vivaldi en Joseph Haydn verwerkten het thema van de jacht reeds in hun “Jaargetijden”.
Deze vorm van jacht kan in een groter of kleiner verband plaatsvinden.
We zullen hier de drijfjacht in groter verband benaderen omdat hierbij geluidssignalen worden gebruikt; de “geblazen jacht” geheten.
Om een jachtgezelschap een hele dag veilig door bos en veld te leiden is regie nodig.
Die ligt in handen van de Jagermeester (dikwijls is dit de Jachtheer). Hij deelt mee op welke soorten wild er die dag gejaagd mag worden en op welke terreingedeelten in de omgeving. Dit wordt aan het begin en ook tijdens het verloop van de dag gedaan. Eenmaal in het veld wordt na het geven van een bepaald signaal aangevangen met de activiteiten. Maar hoe kan zo’n signaal worden waargenomen? In een bosrijk gebied kan men een armsignaal of een roep niet of onduidelijk waarnemen, waardoor het risico bestaat dat een deel van het gezelschap al in actie komt terwijl de anderen nog van niets weten. Een zeer wanordelijke en uitermate gevaarlijke situatie die uitdrukkelijk vermeden dient te worden.
Daarom wordt er al eeuwenlang gebruik gemaakt van de Jachthoorn.
Dit is een rondgewikkeld messing blaasinstrument zonder ventielen, voorzien van een groene gewikkelde bandage. Het wordt Plesshoorn genoemd naar de Duitse vorst Heinrich Von Pless die het instrument niet alleen ontwikkelde maar er ook tijdens de jacht vaardig op wist te blazen.
Er kunnen maximaal zeven, maar doorgaans vijf tonen op worden gespeeld. Het heeft een helder en vèrdragend geluid waardoor het zeer geschikt is voor de jacht.
Een jachtdag heeft een bepaald verloop dat niet elke keer precies hetzelfde is, maar in de praktijk is toch een zekere lijn aan te geven.
Er is een onderscheid tussen twee soorten signalen n.l. de ceremoniële signalen en de gebruikssignalen. Beide soorten worden gebruikt. Aangezien onze jachthoorntraditie afkomstig is en ook gedeeltelijk overgenomen uit de Duitse jachthoorntraditie is het gebruikelijk om de Duitse benamingen ook in Nederland te gebruiken.
Ik zal hier beschrijven hoe een jachtdag met het gebruik van de hoorn verloopt.
Indien de jachtheer (gastheer) overnachtende gasten heeft wordt ‘s morgens bij het ontwaken, buiten, op enige afstand van het huis, soms geblazen das Hohe Wecken :.
Het gehele gezelschap is verzameld en de Begrüßung klinkt. Men ontvangt hierna van de jagermeester de instructies voor die dag.
Nadat de jagermeester heeft gesproken klinkt het Aufbruch zur Jagd en vertrekt het gezelschap naar het jachtveld.
Bij het aanvangen van de activiteiten klinkt Das Ganze
(attentiesignaal voor allen) waarna aansluitend het Anblasen des Treibens en :
(aanvangen met drijven; jagers mogen patronen in geweer doen en zijn klaar om te schieten).
Aan het eind van het gedreven perceel (een drift) wordt Aufhören zu Schiessen geblazen.
De betekenis spreekt voor zich. De drijvers mogen uit de drift komen en de jagers halen de patronen uit het geweer. Zij mogen niet meer schieten. Zo wordt dus een veilige situatie gewaarborgd. Dit signaal wordt overigens ook wel Hahn in Ruh genoemd. Bedoeld wordt hier de geweerhaan, de trekker.
Bij elke nieuwe drift herhalen de signalen Anblasen des Treibens en Aufhören zu schießen zich zodat iedereen in het veld, ook als men elkaar niet goed kan zien, toch volledig op de hoogte is.
Na een aantal driften zal het middaguur aanbreken en besluit de jagermeester om te pauzeren.
Soms wordt er in het veld iets genuttigd, soms gaat men gezamenlijk terug naar de jachthut of een Horecagelegenheid. Hoe het ook zij, voor het aanvangen van de maaltijd zal de hoornblazer Zum Essen blazen.
Na de pauze zal zich in de middag herhalen wat men ‘s morgens heeft gedaan. Na een aantal driften zal langzaam de schemer aanbreken en besluit de jagermeester tot het beëindigen van de jacht. Nu wordt het signaal Einde van de veldjacht geblazen
De deelnemers horen hiermee dat de laatste drift voltooid is en verzamelen zich.
Het gezelschap keert terug en gaat naar de plaats waar het “Tableau” wordt gelegd.
Dit betekent dat het geoogste wild volgens een bepaalde rangschikking op de rechterzij wordt neergelegd in de volgorde: Konijn,haas, veerwild
Het gezelschap gaat er in een bepaalde schikking omheen staan en de jagermeester dankt eenieder voor zijn bijdrage aan de jacht dag. Daarna wordt voor elke wildsoort een eigen hoornsignaal geblazen.
Dat heet het tableau blazen .haas dood konijn dood , Veerwild
enzovoorts.
Tot besluit wordt nu Jacht ten einde en Halali geblazen. Dit is het formele einde van de jachtdag.
Doorgaans nodigt de jagermeester het gezelschap nog even uit om wat na te praten onder het genot van een hapje en een drankje.
Waidmanns Heil
Frits Linsen, Pless I + II, Parforce I.